حملات ازبکان و نزول بلاهای طبیعی، ازجمله آسیب هایی است که خراسان عهد صفوی در معرض پیامدهای نامطلوب سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن قرار گرفت. علی رغم اهمیت خراسان به عنوان پایگاه تشیع و اقدامات عمرانی شاهان صفوی نسبت به مرمت ویرانی های ناشی از وقایع مذکور، توسعه استعدادهای بالقوه این منطقه تا حدود زیادی به تأخیر افتاد و شرایط به گونه ای شد که در سال های پایانی حکومت صفویان، خراسان به دلیل هم مرزبودن با هرات و آسیب های اقتصادی و اجتماعی ناشی از این حوادث، نخستین منطقه ای بود که مورد هجوم افغان ها قرار گرفت. در حوزه تاریخ نگاری صفوی، برخی از تواریخ دودمانی، به تناسب میزان وابستگی های دیوانی خود، بویژه در دستگاه شاه طهماسب و شاه عباس اول، گزارش هایی درباره این رویدادها به شکل های مختلف ارائه داده اند. پژوهش پیش رو، با روش تاریخی بر پایه منابع کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی به دنبال روشن کردن زوایا و ابعاد توجه مورخان این تواریخ به چالش ها و مشکلات اجتماعی ناشی از جنگ ها و بلاهای طبیعی خراسان در این برهه زمانی است که بیشتر حاصل مشاهدات عینی آن ها بوده و شغل دیوانی اغلب این مورخان، در چگونگی ثبت پیامدهای این حوادث مؤثر بوده است. یافته های این بررسی نشان می دهد اگرچه به دنبال این رویدادها کاهش جمعیت و رکود کشاورزی و اقتصادی در کوتاه مدت در شهرهای خراسان به وجود آمد؛ اما شاهان صفوی بویژه از زمان شاه طهماسب به بعد، با توجه به اعتقادات شیعی که نسبت به شهرهای مقدس مذهبی خراسان خصوصاً مشهد داشتند، در درازمدت تلاش های زیادی جهت مرمت و بازسازی این ویرانی ها در آستان مقدس امام رضا (ع) صورت دادند.

در باب جنسیت و تفاوت جنسیتی در میزان آسیب پذیری و تاثیر گرفتن از بلایا و مصایب همگانی کم تر پژوهش انجام شده است. اطلاعات مختصر در دسترس نیز حاکی از یک الگوی تفاوت جنسیتی در تمام مراحل چرخه فاجعه (مواجهه، احساس خطر، آمادگی در تمام سطوح تاثیر پذیری، تاثرات جسمانی و بهبود و نوسازی) است. این مقاله به بررسی نقش جنسیت در اثر پذیری از بلایای طبیعی پرداخته است .

امروزه یکی از چالشهای مهم پیش روی مباحث حقوقی، چگونگی وضع قانون در راستای نظام مند کردن فناوری های نوین است. فناوری تعیین جنسیت جنین به عنوان پدیده ای که می تواند ابعاد حقوقی وسیعی داشته باشد، در ایران با چالش عدم وجود قوانین خاص و الزام آور مواجه شده است. هرچند فناوری تعیین جنسیت جنین از مباحث مطالعاتی حوزه حقوق پزشکی است لیکن دارای ابعاد و آثار مختلفی است که می توان از منظر اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی اقتصادی بدان پرداخت. مسئله این است که در چارچوب قانونگذاری این فناوری، بایستی ابعاد مختلفی نظیر حدود مشروعیت، محدودیتهای قابل اعمال، قواعد حقوق بشری، نظام حاکم قراردادی، سیاستهای جمعیتی در نظر گرفته شده و با توجه به واقعیات اجتماعی و فرهنگی ایران راهکارهای دقیقی در جهت هنجارسازی آن ارائه شود. این مقاله به کمک روش تحلیلی-تطبیقی با مطالعه قوانین سایر کشورها و قواعد بین المللی در پی تبیین این مسائل بوده و با تحلیل نظم حقوقی کنونی ایران در حوزه این فناوری در صدد ارائه شمای کلی قانونگذاری در خصوص تعیین جنسیت جنین است.

امروزه، برای استفاده از ذخایر مفید ژنتیکی و تولید گاو، بطور گسترده ای از روش انتقال جنین استفاده می شود. در حالت طبیعی و بطور تصادفی، 50% زاده ها نر یا ماده هستند، بنابراین، چنانچه جنسیت جنین قبل از انتقال مشخص گردد، در زمان و هزینه های وارده به میزان قابل توجهی صرفه جویی خواهد شد. در این تحقیق، برای تشخیص جنسیت گاوهای هلشتاین و بومی ایران و تشخیص تفاوت احتمالی بین گاوهای بومی و نژادهای خارجی از بخش های خاصی از کروموزوم Y گاوی و DNA ماهواره ای (که در گاو اختصاصی می باشند) استفاده گردید. بدین منظور، از تعداد 20 گاو نر و 20 گاو ماده (10 گاو بومی و 10 گاو هلشتاین ایران برای هر جنس) که از دامداری های اصفهان بصورت تصادفی انتخاب شده بودند، 10 میلی لیتر خون در شرایط استریل تهیه و جهت انجام PCR ، DNA ژنومی استخراج گردید. دو دسته پرایمر اختصاصی کروموزوم Y و یک دسته پرایمر اختصاصی DNA ماهواره ای گاوی برای تعیین جنسیت با روش PCR مورد استفاده قرار گرفتند. دو جفت پرایمر کروموزوم Y، محصولی به طول 301 باز و جفت پرایمر DNA گاوی، محصولی به طول 216 باز تولید نمودند. نتایج حاصل از استفاده از روش PCR که برای اولین بار در ایران انجام می شود بطور کامل با جنسیت موردنظر مطابق بود. بنابراین، حساسیت بالینی آزمایش 100% برآورد گردید و اختلافی بین گاوهای بومی ایران و نژادهای با منشاء خارجی هلشتاین مشاهده نگردید.

تعیین جنسیت اغلب پرندگان تا زمان بلوغ و حتی گاهی بعد از بلوغ امری نسبتا مشکل است. اما جنسیت پرندگان و سایر جانوران از بدو تشکیل نطفه، به لحاظ ژنتیکی معین است. امروزه با پیشرفت روش های مولکولی، تعیین جنسیت جانداران در هر مرحله از زندگی میسر می باشد. در تحقیق حاظر تعیین جنسیت در قناری با استفاده از واکنش PCR و بر اساس دو ژن CHD-W و CHD-Z شرح داده شده است. در این تحقیق جمعا از 29 قطعه قناری استفاده شد. استخراج DNA از انتهای کالاموس پر قناری های زنده صورت پذیرفت و با استفاده از پرایمرهای اختصاصی طراحی شده در این طرح، واکنش PCR تنظیم گردید. نتایج نشان دهنده تکثیر دو قطعه DNA به طول های 345 و 306 جفت باز برای جنس ماده و فقط یک باند 306 جفت باز برای جنس نر بود. این نتایج برای کلیه نمونه های پر مشاهده شد. از آنجا که طراحی این سیستم تعیین جنسیت برای اولین بار در قناری مورد استفاده قرار می گیرد و نتایج مولکولی با ویژگی های مورفولوژیک دو جنس نر و ماده کاملا مطابقت دارد، لذا تعیین جنسیت جوجه های قناری با انجام واکنش PCR روی نمونه های پر، آسان، سریع، بی خطر و ارزان می باشد.

فناوری های نوین در تعیین جنسیت تخم مرغ، کمک زیادی به پایان معدوم سازی جوجه های نر خواهد کرد که این امر سبب صرفه جویی زیادی در صنعت مرغداری می گردد. این فناوری ها به قدری ارزشمند و با اهمیت است که شرکت ها و مراکز تحقیقاتی زیادی حاضر به سرمایه گذاری های کلان برای پیشرفت در این حوزه بوده و هستند. امروزه از دو روش تهاجمی و غیر تهاجمی جهت تعیین جنسیت تخم مرغ استفاده می شود. روش های تشخیصی تهاجمی اغلب منجر به کاهش زنده ماندن نمونه ها می گردد، درحالیکه روش های غیر تهاجمی با دقت بالا و زنده مانی نمونه ها، قابلیت توسعه زیادی را بین محققین ایجاد کرده است. به بیان دیگر روش های تشخیصی تهاجمی با درصد بالایی تعیین جنسیت جنین های درون تخم مرغ را انجام می دهند اما می تواند سبب به خطر انداختن ادامه فرآیند جوجه کشی شده و امنیت غذایی را به خطر اندازد. اما کاربرد روش های غیر تهاجمی در راستای استفاده صنعتی به واسطه عدم ایجاد مخاطره برای جنین جوجه در روند تشخیص جنسیت، دارای اولویت است. در این مقاله مروری ضمن بررسی اهمیت تعیین جنسیت در زمان جوجه کشی برای صنایع مرغداری، تلاش شده است تا تمامی فناوری های نوین بکارگیری شده به منظور تعیین جنسیت در مرحله تخم ریزی و جوجه کشی بررسی و مقایسه ای نیز بین آنها از نظر فواید و معایب صورت گیرد.

شاهدانه (Cannabis sativa L. ) یک گیاه مهم با کاربردهای مختلف در صنایع دارویی و تولید کاغذ است. با توجه به این که اغلب گیاهان ماده در صنایع دارویی و در گیاهان نر در تولید فیبر حایز اهمیت بیشتری هستند و گرده ­ افشانی گیاه کیفیت فرآورده ­ های تولیدی را کاهش می­ دهد، همیشه یکی از دغدغه­ های محققان و کشاورزان شناسایی زودهنگام جنسیت در شاهدانه بوده است. بذرها از 26 جمعیت از مناطق مختلف ایران به همراه یک جمعیت از افغانستان به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 10 تکرار کشت شدند. پنج گیاه نر و پنج گیاه ماده از هر جمعیت برای تجزیه­ های مورفولوژیکی و مولکولی نمونه­ برداری شدند. از 13 آغازگر ISSR و دو SCAR استفاده شد. تفاوت مورفولوژیکی مرتبط با جنسیت در جمعیت­ های شاهدانه مورد مطالعه مشاهده شد. نتایج نشان داد که در برخی از صفات بین جمعیت­ ها در درون هر دو جنس تفاوت معنی­ داری وجود دارد. گیاهان نر عمدتا بلندتر و باریک­ تر از گیاهان ماده بودند و چرخه زندگی کوتاه­ تری نسبت به گیاهان ماده داشتند. بالاترین میانگین هتروزیگوسیتی در آغازگر ISSR3 و کم­ ترین آن در آغازگرUBC825 مشاهده شد. به­ طور کلی 143 جایگاه پلی مورفیک و یک جایگاه پلی­ مورفیک به ترتیب در آغازگرهای ISSR و SCAR شناسایی شد. از بین 143 جایگاه پلی­ مورفیک در ISSR تنها 10 نشانگر رابطه معنی­ داری با جنسیت داشتند. آغازگر SCAR MADC6مونومورف بود. از طرف دیگر آغازگر SCAR MADC5 پلی­ مورفیسم نشان داد و رابطه معنی­ داری با نوع جنس داشت. بنابراین، به نظر می­ رسد که این نشانگرها، به ویژه MADC5، دارای ارزش بالقوه برای تعیین جنسیت در C. sativa هستند. متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

یکی از مهم ترین عوامل در تجاری سازی و تکثیر کارآمد گونه های ماهی، توانایی کنترل جنسیت است که روی تولید مثل، رشد و کیفیت محصول تأثیر می گذارد. اهمیت نسبت جنسی متعادل برای مدیریت مولدین بیشتر است، زیرا امکان توسعه برنامه های پرورش مناسب را فراهم می کند. با این حال، تولید جمعیت های تک جنسی در برخی از گونه ها مطلوب است، زیرا وجود دوشکلی جنسی، به دلیل تأثیر در رشد یا اولین زمان بلوغ جنسی، حتی در رنگ یا شکل، می تواند یک جنس را ارزشمندتر سازد. جنسیت در ماهی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی می باشد. بر خلاف پستانداران و پرندگان، که ژن های اصلی بسیار حفاظت شده از طریق یک شبکه ژنتیکی مشخص مسئول تمایز گناد می باشند؛ مکانیسم های تعیین جنسیت متنوعی در ماهی گزارش شده است. در حال حاضر، شش ژن اصلی مختلف (dmY، gsdf، amhy، amhr2، sdY و sox3) گزارش شده اند که در تعیین جنسیت ماهی نقش دارند. شایع ترین عامل محیطی مؤثر بر جنسیت ماهی، دما می باشد که در تنظیم بیان ژن های درگیر در غدد جنسی اثر می گذارد. هدف این مقاله، بررسی عوامل ژنتیکی و محیطی مؤثر بر جنسیت ماهی و نیز کاربرد کنترل جنسیت در گونه های تجاری است.

تعیین جنسیت و رسیدگی ماهیان زنده فاقد علایم جنسی ظاهری و یا در زمانی که این علایم هنوز ظاهر نشده اند، از جهات مختلف دارای اهمیت می باشد. در این پژوهش امکان تشخیص جنسیت و مرحله رسیدگی جنسی تاسماهی ایران یا قره برون (Acipenser persicus)  بوسیله اولتراسونوگرافی مورد بررسی قرار گرفت.142 عدد تاسماهی ایران 13 تا 20 ساله که از دریای خزر صید شده بودند بوسیله دستگاه اولتراسونوگرافی (Pie medical) با پروب خطی با فرکانس 5 و 7.5 مگاهرتز مورد سونوگرافی قرار گرفتند.تصویربرداری از پهلوی راست یا چپ بصورت طولی بین باله سینه ای و مخرجی انجام شد. اختلاف در شکل و انعکاس صوتی تخمدانها و بیضه ها مبنای تعیین جنسیت و مراحل رسیدگی جنسی با اولتراسونوگرافی بود. نتایج تشخیص جنسیت و مراحل رسیدگی جنسی بوسیله سونوگرافی با کالبدگشایی ماهی کنترل گردید. بر اساس نتایج بدست آمده، با کاربرد اولتراسونوگرافی، صحت تشخیص جنسیت 100 درصد و رسیدگی جنسی 89.6 درصد می باشد و اولتراسونوگرافی بعنوان یک روش بسیار دقیق می تواند در تعیین جنسیت و رسیدگی جنسی تاسماهی ایران بکار گرفته شود.